Ciekawostki

JOGA A AJURWEDA

Zgodnie z ajurwedą pięć elementów jest reprezentowanych w ciele ludzkim jako vata, pitta, kapha, znane jako doshas, czyli dosze – energie biologiczne. Teoria pięciu elementów wyjaśnia podobieństwa pomiędzy ludźmi a światem natury, który ich otacza.

  Vata składa się z elementów powietrza i eteru. Dosza ta jest odpowiedzialna za cały ruch i związane z nim funkcje w ciele, takie jak oddychanie, krążenie i myślenie. Na poziomie emocjonalnym odpowiada za takie pozytywne emocje, jak kreatywność i elastyczność, natomiast jej negatywnym aspektem są strach i niepokój.

  Pitta składa się z ognia oraz wody i jest odpowiedzialna za metabolizm, trawienie pokarmu, głód i pragnienie. Emocjonalnie dosza pitta wiąże się z odwagą, ambicją, gniewem i dumą.

  Kapha składa się z wody oraz z ziemi, jest odpowiedzialna za wiązanie i strukturę. Cała konstrukcja cielesna opiera się na tej doszy, to znaczy kości, ścięgna, mięśnie, płyny itd. Kapha odpowiada za takie emocje jak miłość, poświęcenie, chciwość i zazdrość.

Każdy człowiek rodzi się z określoną konstytucją, to znaczy z unikalną kombinacją tych trzech dosz. W ajurwedzie nazywa się to prakriti. Prakriti pozostaje niezmienna przez całe życie, chociaż w wyniku ciężkiej, przewlekłej choroby może ulec zmianie. Ta kombinacja dosz dostarcza nam specyficznej mieszanki zalet i wad, sił i słabości.

TEST NA DOSZE

Poniżej znajduje się test na dosze. Testu tego nie należy jednak traktować bardzo poważnie. Jego wynik nie może być w pełni prawdziwy, jako że oceniając sami siebie, nie jesteśmy obiektywni. Warto jednak spróbować, a pomóc może ktoś, kto nas dobrze zna i ocenia obiektywniej niż my sami. Wtedy jest większa pewność, że test zostanie wypełniony poprawnie. Niezależnie od testu, w praktyce należy po prostu zacząć obserwować siebie wnikliwiej, zwłaszcza gdy dysponujemy już podstawową wiedzą o doszach. Dzięki temu będziemy mogli odpowiednio zweryfikować swoją konstytucję.

JAK INTERPRETOWAĆ WYNIK TESTU?

Jeśli któraś z dosz zdecydowanie dominuje w punktacji nad innymi, jesteś typem z pojedynczą doszą. Jeśli pomiędzy dwoma dowolnymi doszami jest stosunkowo niewielka różnica w punktacji, jesteś typem o podwójnej doszy. Jeśli proporcje między trzema doszami są prawie identyczne, być może jesteś rzadkim typem z potrójną doszą.

Test na dosze
Test na dosze
CECHYVATAPITTAKAPHA
Wzrost
Wysoki albo niski
Średni
Zwykle niski, ale może być wysoki
Budowa
Szczupła, koścista, mięśnie dobrze widoczne
Średnia, dobrze rozwinięta muskulatura
Solidnie, dobrze zbudowany
Masa ciała
Niska, trudno przybiera na wadze
Umiarkowana
Ciężka, trudno traci na wadze
Wygląd skóry
Matowa, ciemna
Błyszcząca, rumiana
Jasna, blada
Oczy
Małe, nerwowe
Przeszywające, skłonność do zapaleń
Wielkie, białe
Włosy
Suche, cienkie
Cienkie, przetłuszczające się
Grube, falowane, przetłuszczające się
Zęby
Nierówne, słabo uformowane
Umiarkowane, krwawiące dziąsła
Wielkie, dobrze uformowane
Paznokcie
Szorstkie, łamliwe
Delikatne, różowe
Delikatne, białe
Stawy
Sztywne, strzelające
Luźne
Mocne, stabilne, duże
Apetyt
Zmienny, nerwowy, emocjonalny
Duży, nadmierny
Umiarkowany, ale stały
Pragnienie
Niewielkie
Duże
Umiarkowane
Pocenie się
Słabe
obfite, nie nadmierne
Trudne do wywołania, ale obfite
Stolec
Twardy, suchy
Miękki, luźny
Normalny
Mocz
Niewiele
Obfity, żółty
Umiarkowany, przejrzysty
Wrażliwość na
Zimno, suchość, wiatr
Gorąco, promienie słoneczne, ogień
Zimno, wilgoć
System odpornościowy
Słaby
Umiarkowany, wrażliwy na ciepło
Silny
Skłonność do chorób
Ból, zapalenia
Gorączka, wypryski
Przekrwienie
Podatność na choroby
Układ nerwowy
Krew, wątroba
Śluz, płuca
Aktywność życiowa
Wysoka, niespokojna
Umiarkowana
Niska, powolne poruszanie się
Wytrzymałość
Słaba, szybko się męcz
Umiarkowana, ale skoncentrowana
Wysoka
Sen
Słaby, przerywany
Zmienny
Nadmierny
Marzenia senne
Częste, kolorowe
Umiarkowane, romantyczne
Nieczęste, przerywana
Pamięć
Szybko się uczy, ale łatwo zapomina
Szybko się uczy i dobrze pamięta
Wolno się uczy, ale długo pamięta
Mowa
Szybka, częsta
Ostra, tnąca
Wolna, melodyjna
Temperament
Nerwowy, zmienny
Zmotywowany
Zadowolony, konserwatywny
Pozytywne emocje
Łatwość adaptacji
Odwaga
Miłość
Negatywne emocje
Strach
Gniew
Przywiązanie
Wiara
Zmienna
Silna, zdeterminowana
Stała, trudna do zmiany
WYNIK

LUDZIE VATA

To osoby szczupłe, o lekkiej budowie. Ich kości są cienkie i długie, a mięśnie, ścięgna i żyły najczęściej bardzo dobrze widoczne. Mogą być albo bardzo wysocy, albo bardzo niscy. Dłonie i stopy są u nich najczęściej zimne. Osoby te mają ogólną tendencję do szybkiego wychładzania organizmu, dlatego źle się czują w chłodnym klimacie, zwłaszcza gdy jest on dodatkowo wietrzny i suchy.Osoby te cechuje zmienny apetyt i zmienne trawienie. Jest jednak jedyny typ konstytucyjny, który może jeść wszystko i nie przybierać na wadze. Ludzie vata wydzielają stosunkowo mało moczu, również stolec nie jest zbyt obfity. Pocą się najmniej ze wszystkich typów konstytucyjnych. Charakterystyczną cechą jest tendencja do zaparć, często chronicznych.Są to ludzie twórczy, czujni i aktywni, a gdy trwają w pełnej równowadze – zawsze radośni, pełni entuzjazmu i energiczni. Szybko mówią, szybko chodzą i szybko się męczą.Charakteryzuje ich zdolność łatwego rozumienia, kojarzenia faktów i zapamiętywania, ale ich pamięć jest krótka. Przy braku równowagi tendencja vata do impulsywności powoduje, że tacy ludzie przepracowują się, podekscytowanie zamienia się w zmęczenie, a następnie w chroniczne wyczerpanie, co najczęściej prowadzi do depresji. Wtedy mogą być nerwowi, nieufni i nieśmiali.Dominanta powietrza i eteru sprawia, że mają bardzo zmienną naturę, dlatego podstawowym zaleceniem dla tego typu jest uregulowany tryb życia, regeneracja i dostateczny wypoczynek na co dzień.

PRAKTYKA JOGI

Osoby typu vata są zazwyczaj elastyczne i zwinne za młodu, jednak często brakuje im energii i wytrzymałości. Z wiekiem ich ciała sztywnieją w związku z czym cierpią z powodu zmian zwyrodnieniowych stawów, mają słabe krążenie i strzelające stawy. Dominanta eteru i powietrzu sprawia, że ludzie vata są nerwowi, wrażliwi i często bojaźliwi co przejawia się zapadnięciem klatki piersiowej i napięciem obręczy barkowej. Mają skłonność do skoliozy.Praktyka asan powinna być rozgrzewająca i ukierunkowana przede wszystkim na miednicę i okolicę okrężnicy – główne umiejscowienie doszy. Należy dążyć do zmniejszenia napięcia i odblokowania stawów w odcinku kręgosłupa lędźwiowego.Korzystne asany: otwarcia bioder, wygięcia do przodu i tyłu, skręty kręgosłupa, zwłaszcza w dolnym kręgosłupie.Niekorzystne asany: pozycje, gdzie występuje duża kompresja na stawy (np. świeca, stanie na głowie) z powodu kruchości kościMedytacja: Koniecznie w savasanie i koniecznie po każdej lekcji jogi. Osoby te mają tendencje do „odlatywania” w czasie medytacji, dlatego powinna być stosowana tzw. medytacja z nasieniem. Chodzi o praktykowanie medytacji z dodatkowym narzędziem w postaci mantry, czy wizualizacji, która pozwoli zająć i uziemić rozedrgany umysł vata. Szczególnie ważnie jest wzmacnianie zdolności koncentracyjnych w asanach i prana jamie, aby słaby układ nerwowy vata był w stanie znieść obciążenie medytacji.

LUDZIE PITTA

To osoby o średniej budowie. Odznaczają się solidniejszą budową niż vata. Ich kości są grubsze, mają więcej tkanki mięśniowej o dość dobrze widocznej rzeźbie. Pitta charakteryzują się stosunkowo dużą siłą fizyczną. Są to ludzie, którym zawsze gorąco, a więc mają prawie zawsze ciepłe dłonie i stopy. Wykazują tendencję do przegrzewania się, dlatego najlepiej się czują, gdy jest chłodno. Gorące lato może być dla nich koszmarem.Mają wilczy apetyt i bardzo dobre trawienie, którego jednak często nadużywają, co prowadzi u nich do problemów gastrycznych. Pitta pocą się obficie i wydzielają dużo moczu, nie miewają kłopotów z wypróżnieniem.To ludzie bardzo inteligentni, szybcy i przedsiębiorczy, często o wielkim talencie oratorskim. Wszystko co robią, starają się wykonać perfekcyjnie, jednak gdy nie są w równowadze mają tendencję do gniewu, impulsywności i nienawiści.Dominanta elementu ognia w tej konstytucji sprawia, że jej główną cechą jest intensywność dlatego podstawowym zaleceniem zdrowotnym dla tej doszy powinno być umiarkowanie w każdej sferze życia.

PRAKTYKA JOGI

Ludzie pitta zazwyczaj mają dobrze rozwiniętą muskulaturę ciała i elastyczność w związku z dobrym krążeniem oraz smarowaniem stawów. Osoby te powinny uważać, aby na skutek zbyt nadmiernej i forsownej praktyki asan nie rozluźnić zbytnio stawów. Ćwicząc jogę, pitta częściej niż inni doprowadzają swoje stawy do hipermobilności, a należy pamiętać iż znacznie łatwiej usunąć jest sztywność niż ustabilizować rozchwiany staw. Pitta mają tendencję do współzawodnictwa, więc element umiaru w praktyce asan jest bardzo ważny.Korzystne asany: świeca, pług (przywracające balans energii), świerszcz, kobra, aktywne wygięcia do tyłu, zgięcia kręgosłupa (działają ochładzająco)Niekorzystne asany: stanie na głowie (z powodu dużej mocy rozgrzewającej)Medytacja: Dzięki niej, osoby pitta mają możliwość rozładować złość i agresję, a także odpuszczenie sobie w tych sprawach, które chcą za wszelką cenę kontrolować. Raczej nie mają problemów z koncentracją i łatwiej im się medytuje niż vata i kapha, jednak muszą zwrócić uwagę, aby nie zamienić medytacji w kolejną formę zawodów i rywalizacji (często z samym sobą). Zaleca się również techniki rozluźniające, które pomogą w akceptacji siebie i świata takim jakimi są. Miłość i akceptacja są tym, co pozwala typom pitta zakończyć medytację spokojnie, z uczuciem przyjemnego schłodzenia na poziomie serca i emocji

LUDZIE KAPHA

To osoby o solidnej i mocnej budowie ciała. Ich kości są grube i mocne, mają dużo tkanki mięśniowej, ale słabo widocznej lub w ogóle niewidocznej, ponieważ przykrywa je dość obfita tkanka tłuszczowa. Są to osoby najczęściej bardzo silne, ale powolne. Mimo takiej solidnej struktury mogą mieć okresowo chłodne stopy i dłonie, jeśli jest zimno i wilgotno. Źle się czują w okresie jesienno-zimowym (podobnie jak vata), a zwłaszcza gdy jest mokro i wilgotnie, co silnie obciąża ich doszę. Mają raczej dobry apetyt, ale ponieważ trawią powoli, może on się rozregulować, szczególnie gdy się przejadają. Pocą się zazwyczaj umiarkowanie, chyba że cierpią na nadwagę, co stanowi charakterystyczną cechę rozregulowanego kapha. Stolec jest raczej luźny, ale wydalany powoli. Kapha to osoby o największej wytrzymałości i witalności spośród wszystkich typów. Zwykle cechuje ich zrelaksowanie i spokój. Bardzo rzadko wybuchają gniewem. Gdy nie są w równowadze, mają tendencję do zawiści, zachłanności, żądzy, ospałości i lenistwa. Dominanta elementu wody i ziemi sprawia, że jej głównymi cechami jest stałości i stabilność. Tak więc podstawowym zaleceniem zdrowotnym dla tej doszy musi być ruch i aktywność na każdym poziomie, co ludziom kapha doskonale wychodzi na zdrowie.

PRAKTYKA JOGI

Niezależnie od wzrostu, kości kapha są grube i masywne, a także krótsze niż u innych typów konstytucyjnych. Z tego powodu często nie mogą wykonywać asan, które z łatwością wychodzą długonogim vata i elastycznym pitta. Tendencja do odkładania się tkanki tłuszczowej na brzuchu i udach również stanowi czasami ograniczenie w codziennej praktyce. Kapha mają słabą obręcz barkową. Ludzie kapha powinni prowadzić aktywną i intensywniejszą praktykę asan niż pozostałe typy, aby stymulować metabolizm i krążenie. Korzystne asany: pozycje stojące, otwarcia klatki piersiowej, wyprosty kręgosłupa Niekorzystne asany: pozycje siedzące, względnie – skłony do przodu Medytacja: Dzięki medytacji, ludzie kapha mogą pokonać mentalną stagnację i wrodzoną tendencję do przywiązania emocjonalnego. Medytacja jednak przychodzi im z trudem i zmiany zachodzą powoli. Podobnie jak u vaty, wskazana jest medytacja z nasieniem czyli z mantrą lub wizualizacją trenującą koncentrację.